Uitkijktoren De Nieuwe Herdgang

Opnieuw verbinden van drie landschappen

Asfaltbanen doorsnijden het Brabantse landschap, de gebieden Moerenburg, Koningshoeven en Oisterwijkse Bossen liggen naast elkaar maar zijn slecht verbonden. De Gemeente Tilburg wilde daar verandering in brengen en schreef een prijsvraag uit voor jonge ontwerpers voor een uitzichttoren van 25 meter hoog in Knooppunt De Baars, waarbij Tilburgers konden stemmen op het ontwerp van hun voorkeur. De uitzichttoren moest de door de A58 doorsneden landschappen van Moerenburg en Koningshoeven (mentaal) herstellen. Deze ingreep maakt onderdeel uit van een grotere aanpak van het landschap, zo zal het gebied ook beter toegankelijk gemaakt worden voor fietsers en voetgangers.

Een iconische beklimbare snelwegsculptuur met een historische vorm

De sculptuur ziet er vanaf elk punt op de snelweg anders uit en de driehoekige vorm is een historische verwijzing naar de eerste menselijke ontmoetingsplekken in het landschap: de herdgangen. Deze historische driehoekige weides waren het beginpunt waren van nieuwe nederzettingen. Daarmee is De Nieuwe Herdgang een verwijzing naar de eerste menselijke ingrepen in het landschap. Tegelijkertijd vormt de sculpturale driehoek een symbolische toegangspoort vanuit het landschap naar de stad Tilburg.

Vieren van het landschap

Landschap en mens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Deze uitzichttoren maakt deze verbinding expliciet en maakt het landschap toegankelijker. De uitzichttoren gaat een extra sterke relatie aan met het landschap door de heuvel waar ze op gebouwd is. De heuvel trekt het landschap als het ware omhoog en ondersteunt de uitzichttoren. Ook zorgt de heuvel voor verschillende soorten ondergrond (nat en droog) en dat versterkt de biodiversiteit. Samen met een ecoloog en landschapsontwerper van Eelerwoude werkten we aan de inrichting van de omliggende ruimte, waarbij de natuur zoveel mogelijk haar eigen gang mag gaan.

Duurzaamheid en techniek: een ontwerpuitdaging!

Je ervaart de driehoek als poort of als wijzende punt van buitenaf en als je de driehoek beklimt of afdaalt ervaar je de drie richtingen van de drie landschappen de ze “aanwijst”. De sculptuur moest daarom leesbaar en scherp gedetailleerd worden, gesloten vanwege de veiligheid maar open vanwege het uitzicht. Het realiseren van veilige en goed beloopbare trappen, de 25 meter hoogte en tegelijkertijd te zorgen dat de schuine lijnen in scherpe punten uitkomen, was een ontwerpuitdaging. Er is gestreefd naar een zo lang mogelijke levensduur en een uniforme uitstraling, waarbij ook de zorgen en wensen van omwonenden zijn meegenomen. In nauw overleg met de constructeur, de aannemer en de leveranciers van hout en staal (beide gevestigd in Esbeek) is de uitzichttoren in een BIM-model uitgewerkt door de architect. De staalconstructie is ondanks haar fragiele voorkomen robuust, in de details is extra aandacht gegeven aan het voorkomen van corrosie. Al het staalwerk is verzinkt en de omlijsting van de toegangstourniquet is gemaakt van dezelfde geperforeerde staalplaat als de traptreden, voor een uniform beeld. De stevige Accoya houten delen zijn losmaakbaar bevestigd op 8cm van elkaar, zodat ze goed geventileerd zijn. De houten bekleding vergrijst natuurlijk in de tijd waardoor het kleurverschil tussen staal en hout kleiner wordt. Zo versterkt een ton-sur-ton kleurenpalet de hoofdvorm van de sculptuur.